Nesim Şalom – İstanbul Tükenmeden Gezgini
HADES ve PERSAPHONE
Floransa’daki Borghese Galerisi’nde bulunan bu muhteşem heykel de Gian Lorenzo Bernini’nin 1623’te tamamladığı eseri Hades’in Persaphone’u Kaçırması. Hades’in Roma Mitolojisindeki karşılığı Pluton’dur. Mitoloji’deki hikayesini çok kısaca aktaracağım. Gökteki Baş Tanrı Zeus, yeryüzünü paylaştırırken, denizleri Poseidon’a, yeri ve toprağı Hades’e verir. Yeraltı Tanrısı olduğundan tüm değerli madenlerin sahibidir ve kimin zengin kimin fakir olacağına o karar verir. Yeraltı ve Ölüm Tanrısı Hades, kötü karakteri ve zalimliği ile bilinir.
Heykelin konusu bu sahnede, arzuladığı Persaphone’a sahip olmak için onu kaçırır ve yaşadığı yerin altına indirir. Persaphone ise Tarım ve Bereket Tanrıçası’dır. Persaphone’nin annesi Tanrıça Demeter (Roma Mitolojisinde Ceres), baş Tanrı Zeus’tan kızını kurtarmasını ister. Bunun üzerine Zeus kardeşi olan Hades’i ikna ederek Persaphone’u 6 ay yer altında tutup 6 ay serbest bırakmasını sağlar. Mitolojiye göre mevsimlerin devinimi Persaphone’nun yer altına inip tekrar yeryüzüne dönmesiyle bağdaştırılır. (Eulosis Gizemlerinde de bu devinim anlatılmaktadır.) Heykelin arkasında ise Hades’in 3 başlı canavar köpeği Kerberos görülüyor.
Kerberos’un diğer adı Cehennem Kapısı’nın Bekçisi’dir.
Gelelim bahsetmek istediğim ilişkiye:
Aşağıda konuyla ilişkin alakasız görülebilecek heykel ise Zonguldak Ereğli’nin sembolüdür. Ereğli adı Türkçe’ye Bizans İmparatoru Herakliyas’ın buraya verdiği isimden gelir. Herakliyas ise Hercules’dir. Güçlü kuvvetli Hercules’e Tanrıların verdiği görevlerden biri de Hades’in 3 başlı canavar köpeği Kerberos’u yakalayıp boğmaktır. Yani Cehennemin Kapısının bekçisini.. Ereğli’de ki bu heykel Herkül’ün Kerberos’u yakalayıp boğma anıdır.
Ereğli’ye turistik amaçlı gelenlerin en başta ziyaret ettikleri yer ise burada bulunan Cehennem Ağzı Mağaraları’dır (aşağıdaki 2 resim). Yani Eregli’de, Herakliyas’ın Kerberos’u tutması sayesinde doğal oluşum Cehennem Mağaralarının ağzından girilebilmektedir.
